This is a documentary film, by 1st Geniko Lykeio Vrilission, Athens, Greece.

Walking around Athens, the students and teachers from 1st Geniko Lykeio Vrilission record the areas where immigrants live. They meet people from all over the world in their places: cafes, shops, churches, mosques. These people speak on camera about their lives and they also read extracts from ancient and modern Greek literature, reminding everyone of universal values and ideals.

Ένα ντοκιμαντέρ του 1ου Γενικού Λυκείου Βριλησσίων, Αθήνα

Στο οδοιπορικό αυτό, μαθητές και καθηγητές του 1ου Γενικού Λυκείου Βριλησσίων καταγράφουν τη σημερινή Αθήνα των μεταναστών και των "ξένων". Στους χώρους τους, καφενεία, μαγαζιά, στέκια, εκκλησίες και τζαμιά, άνθρωποι απ όλες τις γωνιές της γης μιλούν μπροστά στην κάμερα για τη ζωή τους και μας θυμίζουν αξίες και πανανθρώπινες ιδέες, διαβάζοντας κείμενα από την αρχαία και νεότερη ελληνική λογοτεχνία.



Σαν τον Οδυσσέα από tvxorissinora


Behind the scenes
The story behind the project: how we worked to make the film.


Τα Παρασκήνια
Τα παρασκήνια της ταινίας: πως δουλέψαμε για τη δημιουργία της ταινίας.

Photos

Ready to shoot the film

At the Polish Cultural Centre

In the Palestinian community centre

At a Nigerian hairdresser's

An interview

I am talking to my friend Dimitris, 48, who lived in Poland.

Q: How did you come to grow up in Poland?
A: My parents were left-winged and fought in the civil war (1945-47). After the war ended, they left Greece to save their lives, like many others who went to Eastern Europe as refugees. They walked tο Albania and then by train to Poland. There were 5000 people. The Polish state gave them a district, south of Kroscienko, where they made their home. They were given houses to live in and a timber factory was built for them to work. At first this village was pure Greek, but later Polish people came too. My father was then 25 years old, he married my mother and I was

born in 1958.

Q: What do you remember from those days?
A: I have wonderful memories. I went to school there. We did lessons in Polish, but we had 2 hours of Greek α week too. Every summer we went camping to various parts, even to the seaside (Baltic). When I was at Primary school we had lunch at school after classes. Polish people didn't treat us as foreigners, we were friends.
Q: How did you keep your roots?
A: We practised the Polish customs, but we had the Greek traditions at Easter (red eggs, lamb on the spit). We didn't have a church. Religion and praying meant nothing to me, although we could see Polish people going to church. You must know, Polish priests were near the people and helped them.
Q: When did you realise you were Greek?
A: From the very start. We spoke Greek at home and there were a lot of Greeks in the village.
Q: How did you feel at school? Did you have problems?
A: Everybody treated us well. My teachers and classmates loved Greece, they knew about its history and civilization. They looked up to Greek people and they were happy we were among them.
Q: Did you have different rights from Polish people?
A: No, we didn't. We had the same rights as citizens. Life was calm and simple and we helped each other. What we earned was enough to live on and there was no unemployment. Actually, you were not allowed not to work.
Q: When did you come to Greece?
A: In 1979. After the dictatorship, we were allowed to come back to our country. First I came alone for a year to work and save money, then I went back to Poland to bring my parents. I had new clothes and more money and I passed off as rich. So, my parents returned to their country after 33 years away. My father was 58 and I was 22. My parents had left behind their friends and a whole life, that's why they weren't so happy at first, but I was thrilled. There was abundance in everything - cars, people, new things. It was a bit later that I started facing the real situation.
Q: What do you mean?
A: I felt I was a stranger in my country. I could manage with a job, but I didn't have friends, relationships. Everybody was in Poland. For the first five years, I went to Poland very often. My memories were there. Even now, after 23 years in Greece, my mind often flies back there. I have a holiday house in a village called Amfikleia. I go there every weekend, because it reminds me of my village in Poland.
Q: How do you feel when you meet a Polish person here in Greece?
A: I feel we belong to the same country. At first, I felt bad I couldn't afford to offer them what they needed, hospitality. What they had offered us for 33 years. I wanted to take them out to a tavern to enjoy ourselves together and talk as human beings. This is what it was like in Poland, even among complete strangers. Now things have changed and this makes me unhappy. Money has changed relationships. The Polish people I have come in contact with in Greece in the last years aren't the gentle, humane people I knew. They have all wanted to take advantage of me and do their job and in the end they didn't even thank me for the help I gave them. They are thirsty for money, for dollars. I consider Poland my second home and this behaviour kills the beautiful memories I have. I may sound bitter, but I get the impression they are losing their dignity, their culture, their identity.
Q: Tell me one memory you keep in your heart from Poland.
A: People's warmth and kindness. Very sociable, friendly people. I was happy travelling on trams, trains etc because therewas time to start conversations with them.

Οδοιπορικό στην Αθήνα

Παρακολουθώντας παλιότερα μια συναυλία του Ross Daly διαπιστώσαμε πώς ένας Ιρλανδός μπορεί να εκφράσει την Ελληνική μουσική με τον δικό του τρόπο. Άλλες φορές παρακολουθήσαμε μουσικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων μουσικών (π.χ. Ελλήνων και Ινδών) και αισθανθήκαμε την αλληλεπίδραση των πολιτισμών και τον εμπλουτισμό των συναισθηματικών και πνευματικών μας εμπειριών. Και στις δυο περιπτώσεις βλέπουμε την εξέλιξη μέσα από τις επιδράσεις που δέχεται η κουλτούρα κάθε χώρας και αναγνωρίζουμε ότι οι καλλιτεχνικές παραδόσεις των λαών αποτελούν ουσιαστικά την αθροιστική σοφία και εξέλιξη χιλιάδων γενεών.

Βομβαρδιζόμενοι από τα ΜΜΕ για τα προβλήματα που δημιουργούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στην χώρα μας, ενώ αποσιωπούν τα προβλήματα που τους δημιουργούνται καθώς και τα θετικά στοιχεία τους, θελήσαμε να προσεγγίσουμε και να γνωρίσουμε κάποιους από τους ανθρώπους αυτούς που αποτελούν κομμάτι της Ελληνικής κοινωνίας. Ειδικότερα οι μαθητές μας, που ζουν σε ένα προάστιο της Αθήνας με λίγους ξένους κοντά τους, δεν έχουν την ευκαιρία να τους γνωρίσουν, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις της κοινωνίας μας. Και όμως, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μας είναι να μπορούμε να συμβιώνουμε αρμονικά με το διαφορετικό. Να χαιρόμαστε τη διαφορά, να απολαμβάνουμε την ποικιλία, να αξιοποιούμε δημιουργικά την πολυμορφία.

Ετσι ξεκινήσαμε ένα οδοιπορικό στην Αθήνα μας, στους χώρους που μαζεύονται, δουλεύουν, διασκεδάζουν, τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και εκεί γνωρίσαμε ανθρώπους από διάφορες χώρες, μάθαμε για την ιστορία και τον πολιτισμό τους, τα αισθήματα και τα προβλήματά τους, φάγαμε στα στέκια τους, ακούσαμε τη μουσική τους, επισκεφθήκαμε τα σχολεία τους. Παράλληλα καταγράψαμε όλα αυτά σε ταινίες, απ' όπου προέκυψε το ντοκιμαντέρ «σαν τον Οδυσσέα». Στη ταινία αυτή εκφράζονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα τους, ακούγονται τραγούδια τους και, ταυτόχρονα, μας θυμίζουν αξίες και ιδέες πανανθρώπινες, διαβάζοντας κείμενα από την αρχαία και τη νεότερη λογοτεχνία μας.

Οι δραστηριότητές μας

Μετά την πρώτη επαφή με το Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών και τις Κοινότητες Μεταναστών, ξεκινήσαμε τα Σαββατοκύριακα με το σκηνοθέτη μας Γιώργο Πουλίδη ένα οδοιπορικό στην Αθήνα στους χώρους που συχνάζουν. Για όλους μας όλα αυτά ήταν πρωτόγνωρα και πολύ ενδιαφέροντα, αν και κοπιαστικά από την πολύωρη περιπλάνηση.

Πρώτα ενημερωθήκαμε για τους σκοπούς και τη δράση του Δικτύου από τον εκπρόσωπό του Νάσο Θεοδωρίδη. Μας έκανε εντύπωση πόσες πολλές κοινότητες μεταναστών υπάρχουν στην Ελλάδα. Έτσι γνωρίσαμε ανθρώπους από το Μπαγκλαντές, το Σουδάν, την Πολωνία, την Παλαιστίνη, την Νιγηρία, το Κονγκό, τη Λιβύη και την Αλβανία. Ακόμη συναντήσαμε μέλη της ομάδας Ελλήνων εκπαιδευτικών «Τα Πίσω Θρανία», οι οποίοι εθελοντικά διδάσκουν Ελληνικά σε ενήλικους μετανάστες, μια πρωτοβουλία έμπρακτης αλληλεγγύης.

Περπατήσαμε στη Σωκράτους, όπου μπήκαμε σε μαγαζιά που πουλάνε Αραβικά προϊόντα και δοκιμάσαμε γεύσεις, στη Μενάνδρου, όπου είδαμε τα κουρεία τους, τα τηλεφωνεία τους, τα μαγαζιά με ρούχα και κασέτες με μουσική και ταινίες από τις πατρίδες τους, και στην Γερανίου, όπου επισκεφτήκαμε ένα μικρό τζαμί σε διαμέρισμα πολυκατοικίας και ένα Νιγηριανό κομμωτήριο, όπου είδαμε πώς φτιάχνουν τα κοτσιδάκια. Ακόμη μας προσκάλεσαν και παρευρεθήκαμε σε μουσική εκδήλωση, που έγινε σε ένα μαγαζί, για την εθνική επέτειο του Μπαγκλαντές. Στην περιοχή αυτή φάγαμε Ινδικά και Αραβικά φαγητά και ήπιαμε τσάι, όπως το φτιάχνουν στο Μπαγκλαντές. Στην Πλατεία Κουμουνδούρου είδαμε τα κινέζικα μαγαζιά και εκεί κοντά ένα Αιγυπτιακό καφενείο με ναργιλέδες. Στη Μιχαήλ Βόδα επισκεφθήκαμε ένα μαγαζί που πούλαγε βιβλία, εφημερίδες και προϊόντα από την Πολωνία, το Πολωνικό πολιτιστικό κέντρο, καθώς και την Πολωνική Καθολική Εκκλησία. Στη συνέχεια, στην Κεφαλληνίας (Κυψέλη) πήγαμε στα γραφεία της Σουδανικής κοινότητας, όπου γνωρίσαμε ανθρώπους από το Σουδάν, τη Λιβύη και το Κονγκό. Εκεί εκδίδεται και εφημερίδα στα Αραβικά. Σε άλλο χώρο τους, λειτουργεί Internetcafe και σχολείο Αραβικών για τα παιδιά τους. Τέλος επισκεφθήκαμε την Παλαιστινιακή Παροικία στου Παπάγου. Υπήρχε πολύς κόσμος κάθε ηλικίας και γίνονταν και μαθήματα Αραβικής για παιδιά και ενήλικες. Μας κέρασαν δικά τους φαγητά και αραβικό καφέ και χορέψαμε μαζί τους. Όλες αυτές οι εμπειρίες και οι εναλλαγές χώρων και ανθρώπων μας έμειναν αξέχαστες.

Σε όλο αυτό το οδοιπορικό, μιλούσαμε μαζί τους, μαθαίναμε για την ιστoρία τους, παίρναμε συνεντεύξεις, που καταγράφαμε με την κάμερα, και νιώθαμε να λειτουργούν όλες μας οι αισθήσεις. Ακούγαμε μουσικές και γλώσσες από διάφορα μέρη του κόσμου, νιώθαμε μυρωδιές και γεύσεις άγνωστες σε μας, βλέπαμε ανθρώπους από όλες τις φυλές της γης και αγγίζαμε αντικείμενα που τα ξέραμε μόνο από την τηλεόραση. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην αρχή νιώσαμε περίεργα, όταν βρεθήκαμε σε μια περιοχή που είμασταν η μειοψηφία. Γρήγορα όμως, όταν μιλήσαμε μαζί τους, αισθανθήκαμε άνετα και φιλικά. Χαρήκαμε που ήταν πρόθυμοι να μας μιλήσουν για τη ζωή τους και για την πατρίδα τους. Καταλάβαμε ότι βρίσκονταν στη χώρα μας για μια καλύτερη ζωή.

Επιπλέον, επισκεφθήκαμε το Λαύριο, τους αρχαιολογικούς χώρους του Σουνίου, της Αρχαίας και της Ρωμαϊκής Αγοράς και κάναμε βόλτα με το αυτοκίνητο στη νυχτερινή Αθήνα, τραβώντας πλάνα για τις ανάγκες της ταινίας. Επίσης βρεθήκαμε στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, όπου ακούσαμε μουσικές, γευτήκαμε φαγητά, επισκεφθήκαμε τα περίπτερα των κοινοτήτων και των οργανώσεων και χαρήκαμε που συναντήσαμε πολλούς απ' όσους είχαμε γνωρίσει στο οδοιπορικό μας. Τώρα πια, μας ήταν οικεία πρόσωπα.

Πρέπει να αναφέρουμε ότι μια διαφορετική εμπειρία ήταν η διαδικασία της δημιουργίας τηςταινίας μικρού μήκους «σαν τον Οδυσσέα...», δηλαδή τα γυρίσματα, η κάμερα, το μπουμ, το μόνιτορ και ιδιαίτερα το μοντάζ. Η συμβολή του σκηνοθέτη μας Γιώργου Πουλίδη ήταν σημαντική, γιατί ήταν από την αρχή ουσιαστικά μέλος της ομάδας μας και προσέφερε πάρα πολλά για την υλοποίηση όχι μόνο της ταινίας, αλλά και ολόκληρου του προγράμματος. Στιγμιότυπα από όλες της δραστηριότητες καταγράφηκαν σε μια 7λεπτη ταινία με τίτλο «Τα παρασκήνια», όπου πρωταγωνιστούν οι συμμετέχοντες μαθητές.

Για την παρουσίαση του προγράμματος, διοργανώσαμε πολιτιστικό διήμερο στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Βριλησσίων. Το διήμερο, εκτός από την προβολή της ταινίας, περιελάμβανε συζήτηση για την πολυπολιτισμικότητα, καθώς και μουσική, χορό και γεύσεις από τις κοινότητες με τις οποίες συνεργαστήκαμε. Το σχολείο πραγματικά ανοίχθηκε στην κοινωνία.

Πιστεύουμε ότι οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και ήρθαν σε προσωπική επαφή με ανθρώπους από διάφορες θρησκείες, εθνότητες ή χρώμα και επικοινώνησαν με τα μάτια, τις κινήσεις και την ψυχή τους, μπορούν τώρα να νιώθουν κάποιο λαό, όχι σαν μια λέξη σε ένα κείμενο, αλλά ως συνανθρώπους που δικαιούνται μια καλύτερη ζωή, αυτοί και τα παιδιά τους.

Επίλογος

Η ταινία έλαβε μέρος στο 6ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου για Παιδιά και Νέους - Camera Zizanio. Ελπίζουμε ότι θα μπορέσει να προβλήθεί περισσότερο στην Ελλάδα, σαν εκπαιδευτικό υλικό που συμβάλλει στον διαπολιτισμικό διάλογο, αλλά και στο εξωτερικό με τους Αγγλικούς υπότιτλους.