Οδοιπορικό στην Αθήνα

Παρακολουθώντας παλιότερα μια συναυλία του Ross Daly διαπιστώσαμε πώς ένας Ιρλανδός μπορεί να εκφράσει την Ελληνική μουσική με τον δικό του τρόπο. Άλλες φορές παρακολουθήσαμε μουσικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων μουσικών (π.χ. Ελλήνων και Ινδών) και αισθανθήκαμε την αλληλεπίδραση των πολιτισμών και τον εμπλουτισμό των συναισθηματικών και πνευματικών μας εμπειριών. Και στις δυο περιπτώσεις βλέπουμε την εξέλιξη μέσα από τις επιδράσεις που δέχεται η κουλτούρα κάθε χώρας και αναγνωρίζουμε ότι οι καλλιτεχνικές παραδόσεις των λαών αποτελούν ουσιαστικά την αθροιστική σοφία και εξέλιξη χιλιάδων γενεών.

Βομβαρδιζόμενοι από τα ΜΜΕ για τα προβλήματα που δημιουργούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στην χώρα μας, ενώ αποσιωπούν τα προβλήματα που τους δημιουργούνται καθώς και τα θετικά στοιχεία τους, θελήσαμε να προσεγγίσουμε και να γνωρίσουμε κάποιους από τους ανθρώπους αυτούς που αποτελούν κομμάτι της Ελληνικής κοινωνίας. Ειδικότερα οι μαθητές μας, που ζουν σε ένα προάστιο της Αθήνας με λίγους ξένους κοντά τους, δεν έχουν την ευκαιρία να τους γνωρίσουν, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις της κοινωνίας μας. Και όμως, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μας είναι να μπορούμε να συμβιώνουμε αρμονικά με το διαφορετικό. Να χαιρόμαστε τη διαφορά, να απολαμβάνουμε την ποικιλία, να αξιοποιούμε δημιουργικά την πολυμορφία.

Ετσι ξεκινήσαμε ένα οδοιπορικό στην Αθήνα μας, στους χώρους που μαζεύονται, δουλεύουν, διασκεδάζουν, τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και εκεί γνωρίσαμε ανθρώπους από διάφορες χώρες, μάθαμε για την ιστορία και τον πολιτισμό τους, τα αισθήματα και τα προβλήματά τους, φάγαμε στα στέκια τους, ακούσαμε τη μουσική τους, επισκεφθήκαμε τα σχολεία τους. Παράλληλα καταγράψαμε όλα αυτά σε ταινίες, απ' όπου προέκυψε το ντοκιμαντέρ «σαν τον Οδυσσέα». Στη ταινία αυτή εκφράζονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα τους, ακούγονται τραγούδια τους και, ταυτόχρονα, μας θυμίζουν αξίες και ιδέες πανανθρώπινες, διαβάζοντας κείμενα από την αρχαία και τη νεότερη λογοτεχνία μας.

Οι δραστηριότητές μας

Μετά την πρώτη επαφή με το Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών και τις Κοινότητες Μεταναστών, ξεκινήσαμε τα Σαββατοκύριακα με το σκηνοθέτη μας Γιώργο Πουλίδη ένα οδοιπορικό στην Αθήνα στους χώρους που συχνάζουν. Για όλους μας όλα αυτά ήταν πρωτόγνωρα και πολύ ενδιαφέροντα, αν και κοπιαστικά από την πολύωρη περιπλάνηση.

Πρώτα ενημερωθήκαμε για τους σκοπούς και τη δράση του Δικτύου από τον εκπρόσωπό του Νάσο Θεοδωρίδη. Μας έκανε εντύπωση πόσες πολλές κοινότητες μεταναστών υπάρχουν στην Ελλάδα. Έτσι γνωρίσαμε ανθρώπους από το Μπαγκλαντές, το Σουδάν, την Πολωνία, την Παλαιστίνη, την Νιγηρία, το Κονγκό, τη Λιβύη και την Αλβανία. Ακόμη συναντήσαμε μέλη της ομάδας Ελλήνων εκπαιδευτικών «Τα Πίσω Θρανία», οι οποίοι εθελοντικά διδάσκουν Ελληνικά σε ενήλικους μετανάστες, μια πρωτοβουλία έμπρακτης αλληλεγγύης.

Περπατήσαμε στη Σωκράτους, όπου μπήκαμε σε μαγαζιά που πουλάνε Αραβικά προϊόντα και δοκιμάσαμε γεύσεις, στη Μενάνδρου, όπου είδαμε τα κουρεία τους, τα τηλεφωνεία τους, τα μαγαζιά με ρούχα και κασέτες με μουσική και ταινίες από τις πατρίδες τους, και στην Γερανίου, όπου επισκεφτήκαμε ένα μικρό τζαμί σε διαμέρισμα πολυκατοικίας και ένα Νιγηριανό κομμωτήριο, όπου είδαμε πώς φτιάχνουν τα κοτσιδάκια. Ακόμη μας προσκάλεσαν και παρευρεθήκαμε σε μουσική εκδήλωση, που έγινε σε ένα μαγαζί, για την εθνική επέτειο του Μπαγκλαντές. Στην περιοχή αυτή φάγαμε Ινδικά και Αραβικά φαγητά και ήπιαμε τσάι, όπως το φτιάχνουν στο Μπαγκλαντές. Στην Πλατεία Κουμουνδούρου είδαμε τα κινέζικα μαγαζιά και εκεί κοντά ένα Αιγυπτιακό καφενείο με ναργιλέδες. Στη Μιχαήλ Βόδα επισκεφθήκαμε ένα μαγαζί που πούλαγε βιβλία, εφημερίδες και προϊόντα από την Πολωνία, το Πολωνικό πολιτιστικό κέντρο, καθώς και την Πολωνική Καθολική Εκκλησία. Στη συνέχεια, στην Κεφαλληνίας (Κυψέλη) πήγαμε στα γραφεία της Σουδανικής κοινότητας, όπου γνωρίσαμε ανθρώπους από το Σουδάν, τη Λιβύη και το Κονγκό. Εκεί εκδίδεται και εφημερίδα στα Αραβικά. Σε άλλο χώρο τους, λειτουργεί Internetcafe και σχολείο Αραβικών για τα παιδιά τους. Τέλος επισκεφθήκαμε την Παλαιστινιακή Παροικία στου Παπάγου. Υπήρχε πολύς κόσμος κάθε ηλικίας και γίνονταν και μαθήματα Αραβικής για παιδιά και ενήλικες. Μας κέρασαν δικά τους φαγητά και αραβικό καφέ και χορέψαμε μαζί τους. Όλες αυτές οι εμπειρίες και οι εναλλαγές χώρων και ανθρώπων μας έμειναν αξέχαστες.

Σε όλο αυτό το οδοιπορικό, μιλούσαμε μαζί τους, μαθαίναμε για την ιστoρία τους, παίρναμε συνεντεύξεις, που καταγράφαμε με την κάμερα, και νιώθαμε να λειτουργούν όλες μας οι αισθήσεις. Ακούγαμε μουσικές και γλώσσες από διάφορα μέρη του κόσμου, νιώθαμε μυρωδιές και γεύσεις άγνωστες σε μας, βλέπαμε ανθρώπους από όλες τις φυλές της γης και αγγίζαμε αντικείμενα που τα ξέραμε μόνο από την τηλεόραση. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην αρχή νιώσαμε περίεργα, όταν βρεθήκαμε σε μια περιοχή που είμασταν η μειοψηφία. Γρήγορα όμως, όταν μιλήσαμε μαζί τους, αισθανθήκαμε άνετα και φιλικά. Χαρήκαμε που ήταν πρόθυμοι να μας μιλήσουν για τη ζωή τους και για την πατρίδα τους. Καταλάβαμε ότι βρίσκονταν στη χώρα μας για μια καλύτερη ζωή.

Επιπλέον, επισκεφθήκαμε το Λαύριο, τους αρχαιολογικούς χώρους του Σουνίου, της Αρχαίας και της Ρωμαϊκής Αγοράς και κάναμε βόλτα με το αυτοκίνητο στη νυχτερινή Αθήνα, τραβώντας πλάνα για τις ανάγκες της ταινίας. Επίσης βρεθήκαμε στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, όπου ακούσαμε μουσικές, γευτήκαμε φαγητά, επισκεφθήκαμε τα περίπτερα των κοινοτήτων και των οργανώσεων και χαρήκαμε που συναντήσαμε πολλούς απ' όσους είχαμε γνωρίσει στο οδοιπορικό μας. Τώρα πια, μας ήταν οικεία πρόσωπα.

Πρέπει να αναφέρουμε ότι μια διαφορετική εμπειρία ήταν η διαδικασία της δημιουργίας τηςταινίας μικρού μήκους «σαν τον Οδυσσέα...», δηλαδή τα γυρίσματα, η κάμερα, το μπουμ, το μόνιτορ και ιδιαίτερα το μοντάζ. Η συμβολή του σκηνοθέτη μας Γιώργου Πουλίδη ήταν σημαντική, γιατί ήταν από την αρχή ουσιαστικά μέλος της ομάδας μας και προσέφερε πάρα πολλά για την υλοποίηση όχι μόνο της ταινίας, αλλά και ολόκληρου του προγράμματος. Στιγμιότυπα από όλες της δραστηριότητες καταγράφηκαν σε μια 7λεπτη ταινία με τίτλο «Τα παρασκήνια», όπου πρωταγωνιστούν οι συμμετέχοντες μαθητές.

Για την παρουσίαση του προγράμματος, διοργανώσαμε πολιτιστικό διήμερο στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Βριλησσίων. Το διήμερο, εκτός από την προβολή της ταινίας, περιελάμβανε συζήτηση για την πολυπολιτισμικότητα, καθώς και μουσική, χορό και γεύσεις από τις κοινότητες με τις οποίες συνεργαστήκαμε. Το σχολείο πραγματικά ανοίχθηκε στην κοινωνία.

Πιστεύουμε ότι οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και ήρθαν σε προσωπική επαφή με ανθρώπους από διάφορες θρησκείες, εθνότητες ή χρώμα και επικοινώνησαν με τα μάτια, τις κινήσεις και την ψυχή τους, μπορούν τώρα να νιώθουν κάποιο λαό, όχι σαν μια λέξη σε ένα κείμενο, αλλά ως συνανθρώπους που δικαιούνται μια καλύτερη ζωή, αυτοί και τα παιδιά τους.

Επίλογος

Η ταινία έλαβε μέρος στο 6ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου για Παιδιά και Νέους - Camera Zizanio. Ελπίζουμε ότι θα μπορέσει να προβλήθεί περισσότερο στην Ελλάδα, σαν εκπαιδευτικό υλικό που συμβάλλει στον διαπολιτισμικό διάλογο, αλλά και στο εξωτερικό με τους Αγγλικούς υπότιτλους.